Trí tuệ nhân tạo AI là gì? Lịch sử và ứng dụng của AI

Trí tuệ nhân tạo AI một ngành thuộc lĩnh vực khoa học máy tính, được con người lập trình với mục đích giúp hệ thống máy tính có thể thực hiện các hành vi thông minh.

Chắc hẳn trong thời gian gần đây, các bạn không còn xa lạ gì với cụm từ trí tuệ nhân tạo AI. Nhắc tới AI là nói tới quá trình hiện đại hóa tiên tiến, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo đã khiến cho cuộc sống của con người trở nên dễ dàng hơn trong nhiều lĩnh vực.

Để hiểu rõ hơn khái niệm trí tuệ nhân tạo AI là gì và những tác động, ứng dụng mà công nghệ này mang lại các bạn hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của tech24 nhé!

Khái niệm về trí tuệ nhân tạo AI

Khái niệm trí tuệ nhân tạo.

AI (trí tuệ nhân tạo) là từ viết tắt theo tiếng anh của; Artificial Intelligence - AI, là một ngành khoa học máy tính (Computer science) liên quan đến việc phát triển các hệ thống máy tính có khả năng thực hiện các chức năng thông minh giống như con người.

Mục tiêu chính của AI là tạo ra các máy móc có khả năng suy nghĩ, học hỏi, giải quyết vấn đề và tự động hoá một cách thông minh giống như loài người. Các hệ thống AI được thiết kế để bắt chước cách thức hoạt động của bộ não con người về khả năng suy luận logic, hiểu ngôn ngữ, nhận biết hình ảnh, ghi nhớ thông tin, v.v...

Các khái niệm cơ bản về AI

• Học máy (Machine learning): Cho phép máy móc tự học cách thực hiện một nhiệm vụ mà không cần lập trình cụ thể.
• Học sâu (Deep learning): Sử dụng các mạng nơ-ron nhân tạo để học cách nhận dạng mẫu từ dữ liệu lớn.
• Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP): Cho phép máy hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên của con người.
• Thị giác máy tính (Computer vision): Cho phép máy phân tích và hiểu hình ảnh, video.
• Lập luận (Reasoning): Khả năng suy luận logic và đưa ra kết luận dựa trên kiến thức đã có.

Như vậy, trí tuệ nhân tạo được xem như là một ngành khoa học liên quan đến việc nghiên cứu và phát triển các kỹ thuật máy tính để tạo ra các hệ thống có khả năng thông minh và tự động hoá ở mức độ cao. AI đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục, giao thông, an ninh, kinh doanh, v.v...

Lịch sử phát triển của trí tuệ nhân tạo AI

Các cột mốc quan trọng trong sự hình thành của trí tuệ nhân tạo.

Ngành trí tuệ nhân tạo đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài kể từ khi hình thành những ý tưởng đầu tiên vào những năm 1950. Dưới đây là một số mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của AI.

Giai đoạn hình thành (1950 - 1960)

• 1950: Alan Turing đề xuất bài kiểm tra Turing - một phương pháp để đánh giá khả năng thông minh của máy móc.
• 1956: Hội nghị Dartmouth - lần đầu tiên đưa ra thuật ngữ "trí tuệ nhân tạo".
• 1958: Người máyParameter Reasoning Planner được coi là chương trình AI đầu tiên.
• 1959: Chương trình Logic Theorist - có thể chứng minh các định lý toán học.

Giai đoạn phát triển (1970 - 1980)

• 1979: Hệ phân tích Stanford có khả năng phân tích cú pháp từ vựng tiếng Anh.
• 1985: Hệ chuyên gia đầu tiên - MYCIN có thể chẩn đoán bệnh nhiễm trùng máu.
• 1988: Chương trình thắng cuộc thi cờ vua máy tính lần đầu tiên.

Giai đoạn bùng nổ (2010 đến nay)

• 2011: IBM Watson chiến thắng cuộc thi Jeopardy! chống lại kỳ thủ người.
• 2012: Hệ thống AlexNet đạt độ chính xác cao trong nhận dạng hình ảnh.
• 2014: Trợ lý ảo cá nhân đầu tiên ra đời.
• 2016: AlphaGo đánh bại kỳ thủ cờ vây người hàng đầu thế giới.
• 2020: GPT-3 có thể tạo ra văn bản sáng tạo.

Như vậy, qua hơn 70 năm phát triển, AI đã có những bước tiến vượt bậc, từ những chương trình có khả năng hạn chế đến các ứng dụng thông minh ngang tầm con người như robot, xe tự lái, trợ lý ảo, v.v... AI hứa hẹn sẽ là công nghệ then chốt của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0.

Các nhân vật quan trọng

Trong suốt quá trình phát triển của AI, phải kể đến nhiều nhà khoa học đã có những đóng góp quan trọng như:

• John McCarthy: đề xuất thuật ngữ "trí tuệ nhân tạo" năm 1956.
• Marvin Minsky: Đồng sáng lập Phòng thí nghiệm AI tại MIT.
• Alan Turing: Đưa ra bài kiểm tra Turing về AI.
• Geoffrey Hinton: Cha đẻ của Deep learning.
• Yann LeCun: Chuyên gia hàng đầu về Deep learning.
• Demis Hassabis: Đồng sáng lập DeepMind - công ty AI hàng đầu.

Các loại trí tuệ nhân tạo AI

Có 3 loại trí tuệ nhân tạo.

Có nhiều cách khác nhau để phân loại AI, nhưng một trong những cách phổ biến nhất là dựa trên khả năng của hệ thống AI. Theo cách phân loại này, có ba loại hình trí tuệ nhân tạo chính:

Trí tuệ nhân tạo hẹp (ANI)

• Là loại AI chỉ có thể thực hiện một nhiệm vụ hoặc một tập hợp các nhiệm vụ cụ thể.
• Phổ biến nhất hiện nay. Ví dụ: chatbot, phần mềm dịch thuật, robot gia đình.

Trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI)

• Là loại AI có thể thực hiện bất kỳ nhiệm vụ nào mà con người có thể làm, có khả năng thông minh ở mức độ tiếp cận con người, có ý thức về bản thân.
• AGI vẫn là một mục tiêu nghiên cứu, nhưng các nhà khoa học đã đạt được những tiến bộ đáng kể

Trí tuệ nhân tạo siêu việt (ASI)

• Là loại AI vượt trội hơn trí thông minh của con người.
• ASI vẫn là một khái niệm mang tính lý thuyết, nhưng một số nhà khoa học tin rằng nó có thể trở thành hiện thực trong tương lai.

Như vậy, AI ngày nay vẫn chủ yếu nằm ở cấp độ hẹp, tập trung vào một lĩnh vực cụ thể. AI tổng quát hoàn toàn nhân tạo là mục tiêu phát triển trong tương lai.

Ứng dụng của trí tuệ nhân tạo AI

Trí tuệ nhân tạo ChatGPT, một sản phẩm đình đám của AI

AI đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống.

Trí tuệ nhân tạo trong y tế

• Chẩn đoán hình ảnh y khoa nhanh và chính xác.
• Hỗ trợ bác sĩ lập kế hoạch điều trị tối ưu cho bệnh nhân.
• Nghiên cứu và phát triển thuốc mới nhanh hơn.
• Robot phẫu thuật thực hiện ca mổ chính xác hơn.

Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

• Hệ thống học tập thích nghi cá nhân hoá quá trình học.
• Robot giáo dục hỗ trợ học sinh, sinh viên học tập.
• Tự động chấm bài, phân tích kết quả học tập.
• Hỗ trợ giáo viên lên kế hoạch giảng dạy.

Trí tuệ nhân tạo trong giao thông

• Xe tự lái an toàn hơn xe do con người điều khiển.
• Hệ thống điều phối giao thông thông minh.
• Cảnh báo tai nạn giao thông.

Trí tuệ nhân tạo trong an ninh

• Nhận diện khuôn mặt phát hiện tội phạm.
• Giám sát an ninh thông minh phòng chống tội phạm.
• Phân tích dữ liệu lớn phát hiện các mối đe doạ tới an ninh.

Trí tuệ nhân tạo trong kinh doanh

• Trợ lý ảo hỗ trợ khách hàng.
• Dự báo nhu cầu thị trường chính xác.
• Phân tích dữ liệu khách hàng đề xuất sản phẩm.
• Tối ưu hoá chuỗi cung ứng.

Như vậy AI đang dần thâm nhập mọi mặt của đời sống, đem lại những thay đổi lớn về năng suất và hiệu quả.

Sự khác biệt giữa trí tuệ nhân tạo AI và trí tuệ con người

So sánh trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người.

AI và trí tuệ con người là hai khái niệm tương đối khác biệt, mặc dù chúng có một số điểm tương đồng.

Như vậy, dù AI có thể vượt trội hơn con người ở một số khía cạnh như tính toán, ghi nhớ dữ liệu, nhưng vẫn thua kém trí tuệ con người ở cảm xúc, sáng tạo và ý thức cá nhân. Đó là những giới hạn mà AI hiện tại chưa vượt qua được.

Những thách thức trong việc phát triển trí tuệ nhân tạo AI

Mặc dù phát triển vượt bậc những năm gần đây, AI vẫn đang đối mặt với một số thách thức lớn, cùng tech24 tìm hiểu một số thách thức dưới đây nha.

Số lượng dữ liệu lớn

Các hệ thống AI hiện đại thường cần một lượng dữ liệu lớn để đào tạo. Điều này có thể là một thách thức, vì việc thu thập và chuẩn bị dữ liệu có thể tốn kém và tốn thời gian.

Sự thiên vị trong dữ liệu

Dữ liệu được sử dụng để đào tạo các hệ thống AI có thể bị thiên vị. Điều này có thể dẫn đến các hệ thống AI tạo ra kết quả thiên vị, điều này có thể có tác động tiêu cực đến xã hội.

Tác động đến nền kinh tế

Sự phát triển của AI có thể có tác động kinh tế đáng kể, bao gồm việc mất việc làm ở một số ngành và sự gia tăng bất bình đẳng. Điều quan trọng là phải phát triển các chính sách để giảm thiểu tác động tiêu cực của AI.

Tính an toàn và bảo mật

Các hệ thống AI có thể được sử dụng cho các mục đích độc hại, chẳng hạn như phát triển vũ khí tự động hoặc thực hiện các cuộc tấn công mạng. Điều quan trọng là phải phát triển các biện pháp bảo vệ để đảm bảo rằng các hệ thống AI được sử dụng một cách an toàn và có trách nhiệm.

Các công ty hàng đầu nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo AI

Google, Microsoft, Amazon là những ông lớn trong ngành nghiên cứu trí tuệ nhân tạo.

Các công ty hàng đầu nghiên cứu và phát triển AI bao gồm:

Google AI

Là một phòng thí nghiệm nghiên cứu AI của Google. Công ty tập trung vào các lĩnh vực như học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thị giác máy tính. Google AI đã phát triển một số công nghệ AI tiên tiến, chẳng hạn như mô hình ngôn ngữ LaMDA và hệ thống nhận dạng hình ảnh TensorFlow.

Microsoft AI

Là một trung tâm nghiên cứu AI của Microsoft. Công ty tập trung vào các lĩnh vực như học máy, máy học sâu và trí tuệ nhân tạo tổng quát. Microsoft AI đã phát triển một số công nghệ AI tiên tiến, chẳng hạn như mô hình ngôn ngữ GPT-3 và hệ thống dịch thuật tự động Azure Machine Translation.

Amazon AI

Là một trung tâm nghiên cứu AI của Amazon. Công ty tập trung vào các lĩnh vực như học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thị giác máy tính. Amazon AI đã phát triển một số công nghệ AI tiên tiến, chẳng hạn như hệ thống nhận dạng giọng nói Alexa và hệ thống đề xuất sản phẩm Amazon Personalize.

Ngoài ra còn có các công ty AI chuyên ngành như Tesla (xe tự lái), Face++ (nhận dạng khuôn mặt). Sự cạnh tranh giữa các ông lớn này sẽ thúc đẩy sự phát triển của AI.

Tầm quan trọng của trí tuệ nhân tạo AI trong cuộc sống hiện đại

AI đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống ngày nay.

AI đã và đang có những tác động sâu sắc đến cuộc sống hiện đại, mang lại nhiều lợi ích to lớn cho con người.

• Tự động hóa các công việc: AI có thể thực hiện các công việc một cách chính xác và hiệu quả hơn con người, giúp giải phóng sức lao động cho con người, nâng cao năng suất lao động.
• Giúp giải quyết các vấn đề phức tạp: AI có thể xử lý một lượng lớn dữ liệu trong thời gian ngắn, giúp con người tìm ra các mối quan hệ và thông tin quan trọng từ các nguồn dữ liệu khác nhau. Điều này giúp con người giải quyết các vấn đề phức tạp một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
• Cải thiện chất lượng cuộc sống: AI được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực của đời sống, giúp con người có cuộc sống tiện nghi và an toàn hơn.

Như vậy với lợi thế về tự động hoá, tốc độ và khả năng phân tích, AI chắc chắn sẽ tiếp tục mang lại những thay đổi tích cực cho xã hội.

Những ảnh hưởng của trí tuệ nhân tạo AI đến xã hội và kinh tế

Tầm ảnh hưởng của AI trong thời đại 4.0

Bên cạnh những ảnh hưởng tích cực, sự phát triển của AI cũng tiềm ẩn một số thách thức đối với xã hội.

Thay đổi cơ cấu lao động

• Nhiều công việc bị thay thế bởi máy móc, dẫn tới mất việc làm.
• Công nhân phải đào tạo lại để làm các công việc mới.

Bất bình đẳng gia tăng

• Các công ty sở hữu AI có lợi thế cạnh tranh, độc quyền.
• Khoảng cách giàu nghèo giữa các tầng lớp xã hội ngày càng tăng.

Tội phạm mạng

• AI bị lợi dụng để thực hiện tấn công mạng, trộm cắp dữ liệu.
• Nguy cơ chiến tranh không gian mạng leo thang.

Trí tuệ nhân tạo đang dần trở thành công nghệ then chốt của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Với khả năng học hỏi, tự động hoá và không ngừng tiến hoá, AI hứa hẹn mang đến những thay đổi sâu sắc trong mọi mặt của xã hội.

Câu hỏi thường gặp?

Ngành trí tuệ nhân tạo AI là gì?

Ngành trí tuệ nhân tạo (AI) là một ngành khoa học máy tính nghiên cứu và phát triển các hệ thống máy móc có khả năng tự động hóa các tác vụ đòi hỏi trí thông minh của con người, chẳng hạn như học hỏi, suy luận, giải quyết vấn đề và lập kế hoạch.

Ngành trí tuệ nhân tạo học những gì?

Theo chúng tôi tìm hiểu, ngành trí tuệ nhân tạo sẽ học một số bộ môn như: Mạng thần kinh nhân tạo, Robot học (Robotics), Thiết kế thuật toán, Kỹ thuật phần mềm, Nguyên lý lập trình và tính toán....

Qua bài viết trên, tech24.vn đã giúp các bạn hiểu rõ hơn Trí tuệ nhân tạo AI là gì và những ứng dụng, lợi ích mà nó mang lại. Trí tuệ nhân tạo đang dần trở thành công nghệ then chốt của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Với khả năng học hỏi, tự động hoá và không ngừng tiến hoá, AI hứa hẹn mang đến những thay đổi sâu sắc trong mọi mặt của xã hội.